یکی از شایع ترین دلایلی که سرپرستان پرندگان خانگی برای درمان به کلینیک های دامپزشکی و متخصص پرنده مراجعه می‌کنند مسمومیت با فلزات سنگین است. پرندگان موجوداتی باهوش و کنجکاو هستند و این حس کنجکاوی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند خوردن فلزات و مسموم شدن با آن‌ها و یا بلع اجسام خارجی شود.
پرنده‌ها جذب اشیاء براق مانند جواهرات، طلا و نقره می‌شوند. با این حال، فلزات گرانبها مانند طلا و نقره به پرنده آسیبی نمی‌رسانند(البته اگر میزان ناخالصی آن‌ها کم باشد)؛ اما فلزات دیگر مانند سرب، روی، مس، آلومینیوم و کروم برای پرندگان سمی هستند.
منابع فلز در خانه‌ها زیاد و متنوع است. قفس با جنس نامناسب و حتی سیم‌ها، می‌توانند منبع مسمومیت باشند. اگر پرندگان سیم را بجوند و یا قطعات سیم را گاز بگیرند و ببلعند؛ احتمال مسمومیت در آن‌ها وجود دارد.
از منابع فلزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-زیورآلات سبک سربی
-اجسام الکتریکی
-قاب پنجره
-درب آلومینیومی
-سری ماهیگیری سربی
-گلوله های تفنگ ساچمه ای
-سرب لحیم کاری
-رنگ سرب
-اسباب‌بازی‌های فلزی
-تزئینات کریسمس
-وزنه‌های سربی در پایین پرده‌ها
-فویل
-باتری‌ها
-پایه‌های لامپ
-و…
این لیست بی‌پایان است.
اگر در محیط خانه‌ی شما فلزی وجود دارد، حتما پرندهی خود را با نظارت در خانه آزاد کنید تا براثر اتفاق با جویدن فلزات سمی و سنگین مسموم نشود.
مسمومیت با فلزات چه علائمی دارد؟
علائم مسمومیت بر اساس نوع فلز بلعیده شده، سطح ذرات و مدت زمانی که فلزات در دستگاه گوارش یا جریان خون وجود داشته‌اند؛ متفاوت است.
علائم رایجی که مسمومیت با فلزات را نشان می‌دهند، عبارتند از:
-ضعف
-مدفوع سبز رنگ و چسبناک
-نوشیدن بیش از حد و سپس استفراغ
-علائم عصبی مانند تشنج
-تغییر رنگ اورات مدفوع به زرد، صورتی و در مواقع حاد ممکن است دفع خون مشاهده شود.
در مسمومیت حاد ممکن است ضعف، افسردگی، تولید مدفوع غیرطبیعی و استفراغ دیده شود. همچنین در مواردی ممکن است سخت نفس بکشند و علائم عصبی شدیدی را نشان دهند.
علائم عصبی می‌تواند شامل چرخیدن به دور خود، پرش، عدم تعادل و حتی تشنج باشد.
پرندگان مبتلا به بیماری مزمن می‌توانند علائمی مشابه مسمومیت حاد داشته باشند. علاوه بر این، ممکن است وزن کم کنند، فلج شدگی جزئی یا کامل و حتی نابینایی داشته باشند. یک پرنده ضعیف می‌تواند سقوط کند و حتی یکی از استخوان‌هایش بشکند.
چگونه از این مسمومیت جلوگیری کنیم؟
از بیشترین تاریخچه‌ی پرندهی بیمار می‌توان به سابقه‌ی جویدن رنگ روی دیوارها یا قفس اشاره کرد. رفتار جویدن یکی از مهمترین رفتارهای پرندگان است که اگر پاسخ مناسب به آن داده نشود ممکن است منجر به جویدن و خوردن اجسام غیر ماکول و مسمومیت ناشی از آن‌ها شود.
به حداقل رساندن اشیاء فلزی سر راه آن‌ها، بهترین راه برای جلوگیری از این مشکل است.
حتما قفس و اسباب بازی‌های پرندهی خود را مرتب از نظر زنگ‌زدگی بررسی کنید و در صورت زنگ‌زدگی، آن‌ها را از دسترس‌اشان خارج کنید.
همچنین، داشتن یک رژیم غذایی متعادل(نه فقط دانه) به آن‌ها کمک می‌کند تا به دنبال مواد مغذی مورد نیاز خود، که در رژیم غذایی‌اشان نبوده، نباشند.
در صورت مسمومیت با فلزات چه کنیم؟
مسمومیت با فلز را می‌توان با آزمایش خون که سطح سرب یا روی را در خون اندازه گیری می‌کند و با اشعه ایکس که می‌تواند ذرات فلز را در معده‌ی پرنده نشان دهد، تشخیص داد.
پرندگانی که از مسمومیت با فلزات سنگین رنج می‌برند نیاز به بستری شدن و مراقبت‌های ویژه دارند.
تزریق یک آنتی‌دوت برای خنثی کردن فلزات در جریان خون ضروری است. همچنین بیمار باید چندین بار در روز مخلوط روغن پارافین را با لوله‌ی معدی دریافت کند تا این مخلوط ذرات فلزی موجود در معده را بپوشاند و در نهایت از بدن خارج کند.
برای اطمینان از بقای بیمار، در موارد مسمومیت حاد با سرب که پرنده تشنج می‌کند، باید داروهای آرام‌بخش تجویز شوند. مراقبت‌های حمایتی شدید مانند مایع درمانی و تغذیه با لوله نیز مورد نیاز است.
۹۰ درصد پرندگانی که از مسمومیت با فلز رنج می‌برند، در صورت مراجعه‌ی به‌موقع، تشخیص صحیح و درمان مناسب، بدون عارضه بهبود می‌یابند. پس حتما در صورت مشاهده‌ی هر علامت مشکوکی، به دکتر پرندهی خود مراجعه کنید.
