تخم گذاری مزمن چیست؟
تخم گذاری مزمن به حالتی گفته می‌شود که پرنده بیش از تعداد و دفعات طبیعی، تخم بگذارد. تخم گذاری فشار متابولیک زیادی به پرنده وارد کرده و در طول زمان، می‌تواند مشکلات فراوانی را ایجاد کند. معمولا، عامل اصلی تخم گذاری مزمن، فعالیت بالای دستگاه تولید مثل پرنده است.
فاکتور های موثر در تخم گذاری مزمن
فاکتور های زیادی می‌توانند در بروز پدیده تخم گذاری مزمن اثر بگذارند. موارد زیر، اصلی ترین عوامل فعالیت بالاتر و غیرطبیعی دستگاه تولید مثلی پرنده ماده هستند:
- ژنتیک: برخی از نژاد های پرندگان، به صورت ژنتیکی تعداد دفعات تخم گذاری بالاتری را تجربه می‌کنند.
- مقدار نور دریافتی در طول روز: پرندگان موجودات فوتوپریود هستند؛ به آن معنا که میزان نور دریافتی در طول به طور مستقیم بر چرخه جنسی آن ها اثر می‌گذارد. دیگر عوامل محیطی موثر در این موضوع، دمای محیط و بارش باران نیز هستند. به طور کلی، مقدار نور دریافتی بیشتر مساوی با تخم گذاری بیشتر است.
- تحریک جنسی: فعالیت بالاتر دستگاه تولید مثلی و تولید بیشتر هورمون های جنسی، می‌توانند منجر به تخم گذاری مزمن شوند. اعمالی از قبیل ناز و نوازش طوطی توسط صاحب پرنده (به خصوص نواحی شکم و کمر)، غذا دادن با دهان به پرنده و یا حضور جفت، آینه یا اسباب بازی هایی که منجر به تحریک پرنده شوند می‌تواند تاثیرگذار باشد.
- رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی: در طبیعت، یکی از عواملی که منجر به شروع چرخه جنسی و بالا رفتن تمایل پرنده به تولید مثل و تخم گذاری می‌شود، تغذیه مناسب با غذاهای مغذی است. در زمانی که دمای محیط بالاتر می‌رود، بارش باران وجود دارد و طول روز بیشتر می‌شود، فصل غنی شدن محیط از دانه ها و میوه های تازه بوده و پرنده می‌داند که توانایی تامین غذای جوجه های خود را دارد. در صورت حضور غذاهای فراوان و مغذی در محیط خانه، این حالت غریزی در پرنده فعال شده و تمایل به تخم گذاری بالا می‌رود.
- لانه: حضور دائمی لانه در قفس یا محل زندگی پرنده، می‌تواند از عوامل مهمی باشد که تمایل برای تخم گذاری را بالاتر ببرد. حتی توانایی دسترسی طوطی به مکان های دنج و تاریک در خانه، می‌تواند چنین حالتی را ایجاد کند.
- سرطان: حضور برخی از تومور های سرطانی در دستگاه تناسلی پرنده موجب بالاتر رفتن تولید هورمون های جنسی و در نتیجه، تخم گذاری مزمن می‌شود.
علائم تخم گذاری مزمن چیست؟
از مهم ترین علائمی که نشان دهنده عارضه تخم گذاری مزمن در طوطی هستند، شامل بی حالی و کم تحرکی پرنده در قفس بوده و ممکن است سطح قلمروطلبی و رفتار های خشونت آمیز طوطی بیشتر شوند. همچنین، ممکن است که پرنده به یکی از افرادی که در منزل حضور دارند تمایل بیشتری نشان داده و با بقیه خشن برخورد کند.
برخی از پرنده ها دچار عارضه گیر کردن تخم در مسیر خروج شده که می‌تواند به دلیل کمبود مواد معدنی و تغذیه ای، تخم بیش از حد بزرگ، انقباض ضعیف عضلات و یا التهاب در مجرای عبور تخم باشد. علائم آن می‌تواند به شکل کاهش اشتهای شدید، و زور زدن لحظه ای یا دائمی باشد.
چه پرندگانی بیشتر دچار تخم گذاری مزمن می‌شوند؟
تمامی گونه های پرندگان می‌توانند دچار عارضه تخم گذاری مزمن شوند؛ اما در برخی از گونه ها از جمله عروس هلندی، لوریکیت ها، مرغ عشق، طوطی برزیلی، اکلکتوس و مرغ بیشتر اتفاق می‌افتد.
چه آزمایش هایی می‌توانند تخم گذاری مزمن در طوطی را تشخیص دهند؟
هیچ آزمایش اختصاصی برای تشخیص این عارضه وجود ندارد. تشخیص این امر، نیازمند کسب تاریخچه، معاینه بالینی، و در برخی موارد تصویربرداری تشخیصی مانند رادیولوژی می‌باشد.
برای اطمینان از ابتلای پرنده به این عارضه و چک کردن بقیه فاکتور های لازم جهت تضمین سلامت، مراجعه به دامپزشک متخصص پرندگان توصیه می‌شود.
درمان تخم گذاری مزمن در طوطی چگونه است؟
درمان این امر بسته به عامل ایجاد کننده آن دارد. مواردی از قبیل کنترل و اصلاح رفتاری، ایجاد تغییرات در محیط زندگی پرنده و درمان با دارو های هورمونی جهت جلوگیری از فعالیت بیش از حد دستگاه تناسلی، می‌توانند راه هایی باشند که دامپزشک متخصص از آن ها برای رهاسازی پرنده از این عارضه استفاده کند. در برخی موارد حاد، جراحی نیز یکی از گزینه های روی میز است.
راه های کنترل تخم گذاری مزمن در طوطی چیست؟
برخی از راهکار های مناسب برای کنترل این امر در منزل عبارت اند از:
- تغذیه مناسب: جیره غذایی که به طور کامل از دانه ها تشکیل شده باشد، مقدار کلسیم و پروتئین مناسبی نداشته که اجزای اصلی تشکیل دهنده تخم هستند. برای دریافت رژیم غذایی مناسب با دامپزشک متخصص خود مشورت کنید.
- نور دریافتی: اگرچه این موضوع در پرندگان مختلف متفاوت است، اما به طور کلی بهتر است که میزان نور دریافتی پرنده در طول روز محدود شده و به مدت ۱۲ الی ۱۴ ساعت تاریکی مطلق رعایت شود. این امر، باعث جلوگیری از فعالیت اضافه هورمون های جنسی پرنده شده و یک روتین روزانه مشخص را برای طوطی ایجاد می‌کند تا در طول زمان، به آن عادت کند.
- برداشتن لانه: عدم حضور لانه در قفس پرنده و یا دسترسی به جاهای تنگ و تاریک کمک فراوانی می‌کند.
– ناز و نوازش محدود شود و تنها در نواحی سر و گردن باشد. این امر به معنای آن است که شکم، کمر، بال ها و بوسیدن پرنده قطع شود.
در صورتی که تصور می‌کنید که طوطی شما دچار این عارضه شده است، در اسرع وقت به دامپزشک متخصص پرندگان مراجعه کنید.
