رفتار مخرب پرکنی، رفتاری است که طوطی در طی آن به پر های خود آسیب می زند؛ این آسیب ممکن است شامل جویدن یا کندن پر ها باشد. این رفتار در طوطی های وحشی دیده نمی شود و تنها در طوطی‌هایی وجود دارد که در اسارت پرورش یافته یا از طبیعت به داخل منزل آورده می شوند.
دلایل پرکنی
رفتار پرکنی، می تواند دارای یک یا چند علت باشد. پرنده شما می تواند رفتار پرکنی را پیش از آن که پیش شما بیاید، داشته باشد و یا ممکن است در منزل شما به آن دچار شود. اولین قدم در اصلاح این مشکل، حفظ آرامش و سپس یافتن علت آن است.
علل کندن پر را می توان به طور کلی در سه دسته مختلف، دسته بندی کرد: بیماری ها، عوامل محیطی و رفتاری
برای دلایل پزشکی، به کمک یک دامپزشک پرندگان نیاز دارید، که در مورد محیط خانه و مسائل رفتاری طوطی نیز می تواند به شما کمک بسیاری کند. در لیست زیر می تواند علل معمول پرکنی را مشاهده کنید:
بیماری ها
- عفونت یا التهاب پوست
- بیماری های انگلی
- کیست پر
- بیماری کبدی
- سرطان
- مسمومیت با فلزات سنگین مانند روی
- اختلالات متابولیک
- بیماری PBFD
محیطی
- سوء تغذیه
- حساسیت به عوامل محیطی یا مواد غذایی
- خشکی پوست به دلیل رطوبت کم
- رنگ ها و مواد نگهدارنده در غذا
- زمان کافی برای استراحت در یک خانه خیلی شلوغ وجود ندارد
- کمبود نور طبیعی خورشید و هوای تازه
- حضور نیکوتین در مجاورت پرندگان
- کمبود مواد مورد نیاز
رفتاری
- کسلی ناشی از سر رفتن حوصله پرنده
- استرس
بیماری هایی که باعث پرکنی می شوند
فقط یک دامپزشک پرندگان می تواند به درستی پرکنی ناشی از بیماری را تشخیص دهد. ویزیت دامپزشک برای پرنده ای که رفتار پرکنی دارد مهم ترین قدم در بهبود شرایط است.
برخی از علل مانند عفونت های پوستی را می توان به وضوح تشخیص داد. اگر پرنده ای آلوده به بیماری های انگلی باشد، معمولاً می توانید انگل را در لا به لای پر هایش پیدا کنید. حتی اگر در یافتن عامل انگلی ناموفق بودید اما به آن شک داشتید، می توانید این موضوع را با دامپزشک در میان بگذارید تا آزمایشات لازم، انجام شوند.
از جمله آزمایشاتی که ممکن است مورد نیاز باشد، آزمایش خون، مدفوع، و نمونه پوستی است. برخی از دامپزشکان ممکن است از عکس رادیولوژی نیز برای تشخیص بیماری استفاده کنند. این آزمایشات می توانند به کشف بیماری که باعث پرکنی پرنده شده، کمک کنند.
عوامل محیطی موثر در پرکنی
هنگامی که مطمئن شدید هیچ دلیل پزشکی برای پرکنی وجود ندارد، تشخیص علل محیطی چندان سخت نیست، اگرچه ممکن است پروسه ای زمان بر باشد.
یکی از موارد رایج، کمبود رطوبت در محیط زندگی پرنده است؛ گرمای زیاد محیط، پنجره های بسته، و خشکی هوا همگی می توانند باعث بروز پرکنی شوند. باید توجه داشته باشید که رطوبت پوست پرنده باید همیشه در اعتدال باشد و حتی در فصل زمستان نیز طوطی شما باید حق انتخاب برای حمام کردن را داشته باشد.
قرار گرفتن در قفسی بدون اسباب سرگرمی و وسایلی که پرنده بتواند آن ها را بجود، می‌تواند طوطی را وادار کند که بیش از حد حوصله اش سر برود و شروع به پرکنی کند. اقدامات پیشگیرانه شامل تهیه وسایل و اسباب بازی هایی از جنس چوب بوده که پرنده بتواند با آن ها بازی کند و سرگرم شود. البته می بایست دقت داشته باشید که این موارد، خود نیز دارای آلودگی نباشند و در صورتی که رنگی هستند، از رنگ های مخصوص استفاده شده باشد تا طوطی شما دچار مسمومیت، واکنش های آلرژیک و حتی بیماری نشود.
از دیگر عوامل مهمی که می تواند باعث شروع پرکنی در پرنده شود، رژیم غذایی نامناسب است. از اولین اقدامات شما برای اصلاح این رفتار مخرب، آن است که مطمئن شوید پرنده شما یک رژیم غذایی مناسب را دارد و ویتامین های مورد نیاز، به ویژه ویتامین A در جیره غذایی اش تامین می شود. اسیدهای آمینه موجود در غذاهای پروتئینی نیز برای سلامت پرها ضروری هستند.
یکی دیگر از دلایل پرکنی نیز می تواند به علت کمبود نور خورشید و هوای تازه باشد.
دلایل رفتاری پرکنی
بلوغ جنسی پرنده نیز می تواند باعث بروز پرکنی شود. طوطی ها در طبیعت به هنگامی که به بلوغ جنسی می رسند، برای خود جفت انتخاب می کنند اما در پرندگانی که در خانه نگهداری می شوند، ممکن است این اتفاق نیافتد.
به همین علت، طوطی شما انسان مورد علاقه خود را در محیطی که در آن زندگی می کند انتخاب کرده و به جهت آن که نیاز هایش از این طریق به طور کامل تامین نمی شود، ممکن است پرخاشگر شود و به پرکنی روی آورد. البته می بایست دقت کنید که وقتی یک طوطی با انسان روابط نزدیکی پیدا کند، ممکن است حتی در صورت تهیه جفت، آن را قبول نکند و به مشکلات بیشتری منجر شود. همچنین، توجه داشتید که در پرندگان، میزان نور دریافتی در طول روز با فعالیت هورمون های جنسی رابطه مستقیم داشته و از موارد مهمی که می تواند فعالیت دستگاه تولیدمثلی طوطی را افزایش دهد، ساعت خواب ناکافی است.
در این موارد، تهیه اسباب بازی و وسایل سرگرمی برای پرنده و اجتناب از ناز و نوازش بیش از حد، می تواند به بهبود این رفتار ها کمک کند و پرکنی را کاهش دهد.
در پرندگانی که به پرکنی و جویدن پر خود عادت می کنند، این عمل به سبب آزادسازی ماده ای به نام اندورفین، به نوعی برای طوطی لذت بخش بوده و در نهایت به صورت یک وسواس فکری-عملی در می آید و ممکن است با حذف عامل پرکنی، پرنده باز هم به انجام این کار ادامه دهد. این اتفاق در انسان هایی که به جویدن ناخن یا کندن موهای خود عادت می کنند مقایسه می شود.
در صورتی که پرکنی به صورت مداوم اتفاق بیافتد و به فولیکول پر آسیب برسد، ممکن است پر ها توانایی رشد خود را برای همیشه از دست بدهند. صاحبان پرنده هایی که مدت طولانی به پرکنی عادت کرده اند، باید توجه داشته باشند که اگرچه ممکن است این مورد اصلاح شود و پر ها دوباره رشد خود را شروع کنند، اما این احتمال همیشه وجود دارد که تعدادی از پرها هیچگاه دوباره رشد نکنند و بخش هایی از پوست پرنده بدون پر باقی بماند. در این نوع موارد، اصلاح آن تقریبا غیرممکن است.
کندن پر ناشی از بی حوصلگی، بیش از حد در قفس حبس شدن، و یا تنها ماندن به مدت طولانی در طول روز از موقعیت هایی هستند که می توان آن ها را بهبود بخشید و معمولا در مواردی که عامل پرکنی مشکلات این چنینی باشد، اصلاح آن نتیجه خوبی را در پی دارد.
هیچ مدرک علمی محکمی مبنی بر اینکه چیدن پر های پروازی پرنده، عاملی موثر در بروز پرکنی است وجود ندارد. اما به طور کلی، به علت آن که توانایی پرنده را از مهم ترین ابزار طبیعی خود که پرواز کردن است، سلب می کند، می تواند باعث بروز استرس شده و از عواملی باشد که در شکل گیری رفتار پرکنی موثر است.
توصیه هایی برای جلوگیری از پرکنی
تامین ابزار سرگرمی برای پرنده، تنها نماندن به مدت طولانی، محبوس نشدن در قفس، استحمام با اسپری آب به خصوص در فصول گرم، رژیم غذایی مناسب و رعایت ساعت خواب مورد نیاز پرنده، از مهم ترین عواملی است که می تواند از بروز رفتار مخرب پرکنی، جلوگیری کند.
در پرنده هایی که به پرکنی روی آورده اند و اصلاح شرایط محیطی و بهبود بیماری به جلوگیری از آن کمک نکرده است، ممکن است از گردنبند الیزابت یا جلیقه های مخصوص برای جلوگیری از دسترسی پرنده به پر های بدنش استفاده شود. همچنین، در شرایط خاص، ممکن است دامپزشک متخصص تصمیم به تجویز دارو های ضد افسردگی نیز برای اصلاح پرکنی را بگیرد.
اما مهم است که در صورت مشاهده پرکنی، در اولین قدم به دامپزشک مراجعه کنید، زیرا هرچه زودتر اقدامات لازم برای جلوگیری انجام شود، شانس موفقیت بالاتر می رود.
