تمامی پرندگان می‌توانند تحت تاثیر گرمازدگی قرار بگیرند؛ به‌خصوص اگر در معرض دما و رطوبت بالا و بدون سایه، تهویه یا آب کافی باشند.
گرمازدگی می‌تواند آسیب جبران ناپذیری به مغز و سایر اندام‌ها وارد کند و در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند کشنده باشد.
بطور کلی گرمازدگی زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن از محدوده‌ی طبیعی خود بالاتر می‌رود و نمی‌تواند به‌طور موثر خنک شود.
دمای بدن پرندگان بالاتر از انسان است و بسته به گونه، از ۳۸ درجه‌ی سانتیگراد تا ۴۴ درجه‌ی سانتیگراد متغیر است.
پرندگان فاقد غدد عرق هستند، بنابراین به مکانیسم دیگری برای خنک کردن خود متکی می‌باشند. این مکانیسم را با نام انتقال حرارت تابشی و یا تشعشعی می‌شناسید. پرندگان برای کنترل دمای بدن خود و انتقال تابشی گرما از سطح پوست، از راهکار هایی مانند موارد زیر استفاده می‌کنند:
-بال های خود را از بدن خود دور نگه می‌دارند تا از دست دادن گرما بیشتر شود.
-برای تبخیر آب از دهان و کیسه های هوایی، نفس نفس می‌زنند.
– برای خنک شدن به دنبال سایه یا آب می‌گردند.
با این حال، در مواردی مانند دما و رطوبت بیش از حد بالای محیط، کم آبی(دهیدره) پرنده، داشتن اضافه وزن، استرس و یا بیمار بودن پرنده؛ این مکانیسم ها به اندازه‌ی کافی موثر نیستند. در چنین مواردی، ممکن است دمای بدن پرنده از ۴۵ درجه‌ی سانتیگراد بالاتر رود و به سلول ها و بافت‌های مغز و سایر اندام‌ها آسیب برسد و پس از آن منجر به تشنج، کما و مرگ شود.
تفاوت میان استرس گرمایی و گرمازدگی چیست؟
استرس گرمایی شکل خفیفی از بیماری مرتبط با گرما است که دمای بدن کمی بالاتر از محدوده‌ی مورد انتظارش افزایش می‌یابد اما همچنان می‌تواند به طور موثر خنک شود. استرس گرمایی ممکن است باعث ناراحتی یا خستگی شود اما آسیب جدی ایجاد نمی‌کند.
گرمازدگی یک نوع شدید بیماری مرتبط با گرما است که در آن دمای بدن به طور قابل توجهی بالاتر از حد انتظار می‌رود و نمی‌تواند به طور موثر خنک شود.
علائم گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی زمانی که دمای بدن پرنده از محدوده‌ی طبیعی خود بالاتر رفته است و باعث آسیب به اندام‌ها و بافت‌های آن شده، یک وضعیت تهدید کننده‌ی زندگی است.گرمازدگی بسته به شدت و گونه‌ی پرنده می‌تواند علائم متفاوتی داشته باشد.
برخی از علائم رایج آن به شرح زیر است:
۱-علائم تنفسی: یکی از اولین نشانه‌های گرمازدگی نفس‌نفس زدن یا له‌له زدن است. به‌طوری که پرنده به سرعت از طریق دهان یا منقار نفس می‌کشد یا گلوی خود را بالا و پایین می‌کند تا جریان هوا افزایش یابد. این نشان می دهد که پرنده سعی می کند بدن خود را با تبخیر آب از دهان یا پوست خود خنک کند.
۲-باز کردن بال‌ها: یکی دیگر از نشانه‌های گرمازدگی، دور نگه داشتن بال‌ها از بدن است. در این وضعیت پرنده بال‌های خود را باز می‌کند تا سطح بیشتری را در معرض هوا قرار دهد و گرما آزاد کند. همچنین پرنده با این کار در تلاش است تا بدن خود را با افزایش جریان خون در بال های خود خنک کند.
۳-تغییرات رفتار: گرمازدگی می تواند بر رفتار و وضعیت روانی پرنده هم تأثیر بگذارد. این وضعیت در پرندگان به حالات متفاوتی نمایان می‌شود؛ یک پرنده ممکن است بی‌تحرک یا ضعیف شود و علاقه خود را به محیط اطراف یا فعالیت های خود از دست بدهد. یک پرنده ممکن است مضطرب یا آشفته شود و سعی کند از قفس یامحیط خود فرار کند. همچنین ممکن است تعادل یا هماهنگی خود را از دست بدهد و از جای خود بیفتد.
۴-مشکلات عصبی: پرنده ممکن است تشنج، اسپاسم عضلانی غیرارادی یا انقباضات را تجربه کند. همچنین ممکن است در اثر گرمازدگی شدید و عدم درمان، هوشیاری خود را از دست داده و حتی بمیرد.
آیا گرمازدگی می‌تواند باعث آسیب دائمی به پرنده شود؟
بله، گرمازدگی بسته به مدت و شدت بیماری می‌تواند باعث آسیب دائمی به مغز و سایر اندام‌های پرنده شود.
چگونه از گرمازدگی جلوگیری کنیم؟
گرمازدگی زمانی که دمای بدن پرنده از محدوده‌ی طبیعی خود بالاتر رفته و باعث آسیب به اندام‌ها و بافت‌های آن می‌شود، یک وضعیت تهدید کننده‌ی زندگی است. با اجتناب از قرار دادن پرنده در معرض دما و رطوبت بیش از حد بالا می‌توان از گرمازدگی جلوگیری کرد.
با رعایت نکات زیر می‌توانید پرنده‌ی خود را خنک نگه دارید:
۱-ایجاد محیط مناسب: برای قفس یا محوطه‌ی پرنده‌ی خود سایه و تهویه کافی فراهم کنید. می‌توانید از پرده، کرکره، پنکه یا تهویه‌ی مطبوع برای جلوگیری یا کاهش گرما و نور خورشید استفاده کنید. همچنین می‌توانید قفس پرنده‌تان را به قسمت خنک‌تری از خانه یا بیرون منتقل کنید.
۲-از منابع حرارتی دوری کنید: از قرار دادن قفس پرنده‌ی خود در نزدیکی پنجره‌ها، بخاری‌ها، اجاق‌ها یا دیگر منابع حرارتی خودداری کنید. این‌ها می‌توانند نقاط داغ ایجاد کنند یا دما را در محیط پرنده‌ی شما افزایش دهند. همچنین می‌توانید قفس پرنده‌ی خود را با پارچه یا ملحفه‌ای با رنگ روشن بپوشانید تا گرما را منعکس کند.
۳-تامین آب تازه و غذا: همیشه برای پرنده‌ی خود آب تازه تهیه کنید و مرتباً آن را عوض کنید. آب به پرنده شما کمک می‌کند تا دمای بدن خود را تنظیم کند و از کم آبی بدن جلوگیری کند.
در روزهای بسیار گرم می‌توانید تکه‌های یخ یا میوه‌های یخ زده را به آب اضافه کنید تا خنک بماند. از دادن پروتئین یا چربی بیش از حد به پرنده خودداری کنی؛ چراکه می‌تواند سرعت متابولیسم و تولید گرما را افزایش دهد. در عوض، میوه‌ها و سبزیجات تازه با محتوای آب بالا مانند انگور، خربزه یا خیار در اختیارشان قرار دهید.
۴-پرنده‌ی خود را سالم نگه دارید: پرنده‌ی خود را در وزن و سلامت مطلوب نگه دارید و به طور مرتب برای معاینات دوره‌ای به دکتر پرنده‌ی خود مراجعه کنید. یک پرنده سالم انعطاف پذیرتر است و می‌تواند با استرس گرمایی کنار بیاید. پرنده‌ی بیمار یا دارای اضافه وزن بیشتر مستعد گرمازدگی و سایر عوارض است.
۵-از استرس دوری کنید: از مواجهه‌ی پرنده‌ی خود با صداهای بلند، تغییرات ناگهانی یا موقعیت‌های ناآشنا خودداری کنید. استرس می‌تواند ضربان قلب، فشار خون و دمای بدن پرنده شما را افزایش دهد. همچنین می‌تواند سیستم ایمنی پرنده‌ی شما را تضعیف کرده و آن را مستعد ابتلا به عفونت کند. شما می‌توانید با تهیه‌ی اسباب بازی‌ها، چوب‌های نشیمن، تعامل اجتماعی و ایجاد محیطی آرام به پرنده‌ی خود کمک کنید تا آرام شود.
۶-در هنگام جابجایی پرنده در روزهای گرم سال به کلینیک های دامپزشکی و… حتما از قفس یا باکس هایی استفاده کنید که دارای تهویه مناسب باشند تا از گرم شدن بیش از حد محیط پرنده جلوگیری شود. متاسفانه در موارد زیادی بخاطر حمل و نقل نامناسب و یا جا گذاشتن پرنده در ماشین و… دچار گرمازدگی شدید و مرگ شده اند.
در مواجهه با گرمازدگی چه کنیم؟
۱-پرنده‌ی خود را به مکانی خنک‌تر منتقل کنید: اولین قدم در مواجهه با گرمازدگی این است که پرنده را به مکانی خنک‌تر، ساکت‌تر و دور از نور مستقیم خورشید و منابع گرما منتقل کنید.
می‌توانید پرنده را در ظرف کم عمقی از آب خنک قرار دهید یا بر روی بدن پرنده خود آب اسپری کنید؛ البته باید مراقب باشید که روی سر پرنده آب نریزید. این کار به کاهش دمای بدن و جلوگیری از آسیب بیشتر کمک می‌کند.
۲-تامین آب تازه و غذا: برای پرنده آب تازه برای نوشیدن، ترجیحاً با مقداری الکترولیت فرآهم کنید تا مایعات و مواد معدنی پرنده را بازگرداند.
همچنین می‌توانید برخی از میوه‌ها یا سبزیجات با محتوای آب بالا مانند انگور، خربزه یا خیار را در اختیارشان قرار دهید.
توجه داشته باشید که پرنده را در صورت عدم تمایل یا ناتوانی، به نوشیدن یا خوردن مجبور نکنید.
۳-از اشتباهات رایج خودداری کنید: پرنده را در حوله یا پتو نپیچید که ممکن است گرما را به دام بیندازد و وضعیت را بدتر کند. یخ یا کیسه های سرد را مستقیماً روی پوست پرنده قرار ندهید که ممکن است باعث سرمازدگی یا شوک شود.
۴-به دکتر پرنده‌ی خود مراجعه کنید: پرنده را از نزدیک برای هرگونه تغییر در وضعیت‌اش تحت نظر داشته باشید و در اسرع وقت برای مشاوره و درمان با دکتر پرنده‌ی خود تماس بگیرید.
بسیار عالی بود .ممنون